4. Duurzaamheid

De NME geeft mede invulling aan thema's voeding, beweging en gezondheid. Binnen de NME worden inwoners, waaronder kinderen, voorzien van kennis, inzicht en vaardigheden op het gebied van natuur en milieu. Gecombineerd met een goed ontwikkeld waardebesef wordt er een basis gelegd om bewuste keuzen te maken ten aanzien van een duurzame en leefbare samenleving.

Stand van zaken

Door corona zijn er geen lesactiviteiten en excursies georganiseerd, geen dieren uitgeleend en geen gastlessen gegeven. Wel is de uitleen van leskisten en materialen (deels) doorgegaan.

We ontwikkelen beleid om de verduurzaming van monumenten te bevorderen.
Het archeologisch beleid is inmiddels ruim 10 jaar oud. We gaan dit herzien. Hierbij brengen we WOII archeologie in kaart. De archeologische kaarten van de voormalige gemeenten Rijnwaarden en Zevenaar stemmen we op elkaar af. De archeologische restanten van de Romeinse Limes worden mogelijk Unesco Werelderfgoed. We gaan het in ieder geval beschermen door het aan te wijzen als monument. De Limes wordt meegenomen in het VTE-beleid.
Nieuw erfgoedbeleid wordt ontwikkeld in het kader van de harmonisatie.
In het kader van harmonisatie brengen we het niveau van bescherming van monumentale objecten in de voormalige gemeente Rijnwaarden op het niveau van de oude gemeente Zevenaar, door inventariseren, onderzoeken en mogelijk aanwijzen als gemeentelijk monument.
Steeds meer monumentale kerken komen leeg te staan. Samen met de kerken en samenleving ontwikkelen we beleid om te kijken hoe we de kerken toekomstbestendig maken.

Stand van zaken

Kerkenvisie.
De ontwikkeling van de Kerkenvisie loopt. Inmiddels is er voor elke kerk een kerkenpaspoort ontwikkeld en heeft in september een fietsroute plaatsgevonden langs de kerken, die zich hierbij hebben kunnen presenteren. Het resultaat van de kerkenvisie wordt meegenomen in de Omgevingsvisie/plan.

Actualisering archeologische kaarten en beleid.
De definitieve conceptkaart met voorgesteld beleid is in september ter consultatie voorgelegd aan bewoners en ondernemers in de gemeente Zevenaar. Eind 2021 wordt de definitieve conceptkaart met beleid ter vaststelling aan de raad voorgelegd, waarna een Bestemmingsplan Archeologie ontwikkeld, vastgesteld en meegenomen wordt in het Omgevingsplan.

Limes .
De Neder-Germaanse Limes is 27 juli 2021 door het Unesco Werelderfgoed comité op de Werelderfgoedlijst geplaatst. Hiermee is de gemeente Zevenaar - met een kernzone bij Herwen - een Werelderfgoed gemeente geworden. De kernzone heeft bescherming als archeologisch rijksmonument. De Limes wordt meegenomen in het VTE-beleid.

Nieuw erfgoedbeleid.
In het vierde kwartaal wordt het ontwikkelen van nieuw erfgoedbeleid opgepakt.

Voor het slagen van de energietransitie is een ander economisch model nodig: de Circulaire Economie. Hiermee optimaliseren we hergebruik én minimaliseren we waardevernietiging. Het Rijk heeft hier het Rijksbrede programma Circulaire Economie 'Nederland circulair in 2050' voor opgesteld. Wij vertalen dit concreet naar een:

• andere wijze van ontwerpen (planvorming, openbare ruimte e.d.)
• andere wijze van opdrachtverlening (aanpassen inkoop- en aanbestedingsbeleid e.d.)
• andere financiële afwegingen (zoals Total Cost of Ownership, het 'ontschotten' van potjes e.d.)
• een andere werkwijze van afval naar grondstof (in samenwerking met bedrijven, waterschap en gemeenten).

Stand van zaken

Eigen organisatie
Om uitvoering te kunnen geven aan de opgave uit het Collegeprogramma 2018-2022, ‘Invoeren van de circulaire economie in Zevenaar’ (jaar van realisatie 2023), dient een ‘Routekaart Circulaire Economie’ te worden opgesteld om gefaseerd en gestructureerd de circulaire economie binnen onze organisatie in te voeren.

Regionaal
De opdracht en daarmee de regionale werkgroep ‘Circulair Opdrachtgeverschap en Circulair Inkopen in de GWW-sector’ is onlangs ondergebracht binnen de Groene Metropoolregio Arnhem Nijmegen, opgave ‘Circulaire regio’. Het doel van deze kopgroep is uitvoering geven aan de opdracht vanuit het PFO Duurzaamheid, het opstellen van een regionaal kennisplatform (waar onder een regiotraining), regionaal circulair inkopen (bijvoorbeeld rioolbuizen, asfalt en/of straatstenen) en het opzetten van een regionale materialenbank voor hergebruik van vrijgekomen regionale producten en materialen.

Wij streven in 2025 naar een energieneutrale eigen organisatie. Hiervoor voeren we projecten uit op het gebied van gebouwen en vastgoed, bedrijfsvoering en mobiliteit.
In één van de projecten voeren we  een onderzoek uit naar de manier waarop we ons eigen wagenpark verduurzamen.

Stand van zaken

Eind 2019 is de monitoringstool de CO2-Prestatieladder ingevoerd waarmee de CO2- en energieprestaties van de eigen organisatie gemeten kan worden. Op basis van de CO2 prestatieladder is een uitvoeringsprogramma opgesteld. Voor het ondersteunen van de uitvoering en voor de monitoring om bij te kunnen sturen zijn extra middelen nodig. Deze middelen zijn door u in de Kadernota 2022 beschikbaar gesteld vanaf 2022.
Voor het jaar 2021 is geen monitoring mogelijk.

Stand van zaken

'Fairtrade gemeente' is een predicaat dat vanuit 3 samenwerkende fairtrade organisaties kan worden toegekend als een gemeente op 6 criteria inzet toont voor fairtrade. Het gaat dan om gemeente in de zin van 'lokale gemeenschap', niet enkel 'gemeentelijke overheid'. Wij onderzoeken of er in de lokale samenleving animo is voor een werkgroep die fairtrade (en het behalen van het predicaat) wil oppakken.
Fairtrade nemen wij op in ons gemeentelijke inkoopbeleid, mogelijk onder het bredere vaandel van 'maatschappelijk verantwoord ondernemen'. Het facet fairtrade brengen wij periodiek onder de aandacht van inkopende budgethouders en betrokken in de periodieke peiling rond het inkoopbeleid.

Stand van zaken

Er blijkt voldoende behoefte om verder in te zetten op het behalen van de titel ‘Fairtrade Gemeente’. Met de werkgroep Fairtrade gemeente Zevenaar is daarom ingezet op een vervolgtraject met als doel om medio 2022 het predicaat Fairtrade Gemeente Zevenaar in ontvangst te nemen. De middelen die nodig zijn om het vervolgtraject te laten slagen zijn door u in de Kadernota 2022 beschikbaar gesteld.

In 2019 is duidelijk hoe we onze gemeente aardgasvrij maken (warmtevisie en uitvoeringsprogramma). In twee wijken gaan we als ‘proeftuin’ aan de slag. Deze ervaringen en de regionale ontwikkelingen zoals de 'Wijk van de Toekomst' (Gelders Energieakkoord) gebruiken en volgen we. Bijvoorbeeld voor het opstellen van de warmtevisie en het uitvoeringsplan. In 2040 is Zevenaar van het aardgas af.
Het uitfaseren van aardgas is naast een technisch vraagstuk ook een sociaal en financieel vraagstuk dat de nodige inzet vergt.

Stand van zaken

Aardgasvrij Zevenaar
De oorspronkelijke planning om het proces in de wijken en dorpen van Zevenaar te starten om aardgas vrij te worden is bij de afwegingen omtrent de Kadernota 2020-2023 gewijzigd. Het jaar van realisatie blijft 2040 alleen de snelheid van uitvoering is aangepast.
Angerlo als Wijk van de Toekomst wordt afgerond. En voor de periode 2019-2020 zijn middelen gereserveerd voor een wijk/dorp die het graag zelf wil organiseren. De keuze om te temporiseren in het kader van de bezuinigingsopgave heeft consequenties op het behalen van de tussendoelen (20% duurzame opwek in 2020). Het einddoel (100% in 2040) blijft het uitgangspunt.
Wijk van de Toekomst Angerlo loopt volgens planning. De Regiegroep Angerlo heeft een Wijktransitieplan opgesteld dat in september 2021 ter besluitvorming naar de raad is gegaan. Dit transitieplan is het uitgangspunt voor de volgende fase, om te komen tot een wijkuitvoeringsplan.

Warmtenet stad Zevenaar
In 2020 is samen met de woningbouwcorporatie en de provincie het plan van aanpak (fase 3A) opgesteld om tot een intentieovereenkomst te komen (fase 3B). Fase 3B is in maart 2021 van start gegaan. Wij verwachten de intentieovereenkomst eind 2021. U wordt hier separaat over geïnformeerd.

Wij zetten extra in op het uitvoeren van het Gelders Energieakkoord.

Stand van zaken

Er zijn met betrekking tot deze activiteit geen bijzondere ontwikkelingen te melden.

De Routekaart is een uitvoeringsagenda met verschillende projecten die bijdragen aan de CO2-reductie en om energieneutraal te worden. Wij streven er naar om al in 2040 energieneutraal te zijn. Dit doen we onder andere door het professionaliseren van het Liemers Energieloket om nog beter de inwoner te bereiken, maar ook door een duurzaamheidsfonds waar initiatieven van derden gebruik van kunnen maken.

Stand van zaken

Algemeen
De keuze om te temporiseren in het kader van de bezuinigingsopgave heeft consequenties op het behalen van de tussendoelen (20% duurzame opwek in 2020). Het einddoel  blijft het uitgangspunt.

Regeling Reductie Energie
De Regeling Reductie Energie is in afrondende fase. De regeling betreft een specifieke uitkering van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties om huiseigenaren te helpen met energiebesparing in hun woning. Nagenoeg het complete budget is besteed aan energiebesparende maatregelen in de woningvoorraad. Van de ruim 11.000 particuliere woningeigenaren zijn meer dan 7.500 woningeigenaren met een actie voor energiebesparende maatregelen bereikt. Meer informatie over de resultaten van de actie zijn terug te lezen in de raadsinformatiebrief van september 2021
Voor besteding van het restantbudget (overgebleven uit de projectreserve) vindt een verkenning plaats om een specifieke actie op te zetten, in het kader van energiebesparing, voor particuliere monumenteneigenaren in de gemeente Zevenaar.  

Regeling Reductie Energiegebruik Woningen (RREW)
De Regeling Reductie Energiegebruik Woningen (RREW) is een specifieke uitkering van het ministerie van Binnenlandse Zaken om naast huiseigenaren ook huurders te helpen met energiebesparing in hun woning. De regeling bevat acties als informatieavonden/webinars, -flyers en –brochures, een grootschalige inkoopactie voor energiemaatregelen (isolatie en zonnepanelen) en huiseigenaren en huurders ontvangen een waardebon waarmee zij bij de lokale bouwmarkt of webshop energiebesparende producten kunnen kopen. De regeling loopt tot juli 2022.  

Energieloket en energiecoaches
Vanwege het terugtrekken van de gemeenten Duiven en Westervoort is het Liemers Energieloket in 2020 opgeheven. Na een oriëntatiefase is de gemeente Zevenaar een samenwerking aangegaan met het Regionaal Energieloket. Het energieloket is sinds april 2021 live. In samenwerking met het Regionaal Energieloket is de gemeente Zevenaar dit jaar een traject met energiecoaches gestart. Tien coaches worden opgeleid om inwoners van zowel koop- als huurwoningen te voorzien van adviesgesprekken over woningverduurzaming. In juli is het opleidingstraject gestart. In Q3 vinden de eerste coachgesprekken aan huis plaats.

Laadpalen infra
De ‘Concessie laadpalen’ is tot eind dit jaar verlengd. Provincie Gelderland en Overijssel zijn bezig om een nieuwe concessie op de markt te zetten, waar de gemeente Zevenaar weer aan mee kan doen.
Op basis van de Nationale Agenda Laadinfrastructuur (uitwerking ambitie uit het Nationaal Klimaatakkoord) hebben de gemeenten de opgave om een integrale visie op laadinfrastructuur en bijpassend plaatsingsbeleid vast te stellen. De planning is dat deze visie eind 2021/ begin 2022 ter besluitvorming aan u wordt aangeboden.

Ook de Regio Arnhem Nijmegen staat voor een opgave (in 2050 energieneutraal). Dit is een opgave voor alle vier de bestaande Portefeuillehoudersoverleggen (Duurzaamheid, Mobiliteit, Wonen en Economie). De coördinatie is vanuit het portefeuillehoudersoverleg Duurzaamheid en wordt voorbereid via de regionale Icoongroep Slimme Duurzaamheid. Voor het halen van de opgave is het uitvoeringsprogramma opgesteld waarbij de focus van de regionale samenwerking ligt bij:

• Regionale Energiestrategie (RES)
• Energietransitie gebouwde omgeving
• Duurzame bedrijventerreinen
• Duurzaam en circulair inkopen en aanbesteden

Stand van zaken

Het uitvoeringsprogramma Routekaart energietransitie Regio Arnhem Nijmegen is ondergebracht in de Groene Metropool Regio Arnhem Nijmegen, bij de opgave Circulaire regio. De Groene Metropoolregio Arnhem Nijmegen inclusief uitgewerkte thema’s zijn in april in college en raad besproken. Eind 2021 wordt duidelijk voor welke opgaven de gemeente gaat intekenen.

Een onderdeel van de Routekaart is de Regionale Energiestrategie (RES). In alle deelnemende gemeenten van onze regio is het RES bod 1.0 vastgesteld. Het traject RES 2.0 zal door de Groene Metropoolregio Arnhem Nijmegen opgepakt worden.

Vanuit het onderdeel Circulaire Economie is het project duurzaamheid en circulariteit in de grond-, weg- en waterbouw (GWW) Regio Arnhem Nijmegen ontstaan waar Zevenaar aan mee doet (zie ook 7.2.1).

Om deze doelstelling te realiseren willen wij de hoeveelheid gescheiden ingezameld GFT- en groenafval verhogen. Om dat te bereiken voeren wij een aparte GFT-container in die wij de inwoners gratis aanbieden. Ook kunnen inwoners groenafval op het aanbiedstation gratis aanbieden. Het aanbieden van restafval gaan wij ontmoedigen door dit minder vaak op te halen.
De aanvullende lasten dekken wij binnen de afvalbegroting en verrekenen we via de afvalstoffenheffing.

Stand van zaken

Op basis van de eerste vijf maanden is de prognose dat er in 2021 101 kg restafval per inwoner wordt ingezameld in Zevenaar. In de eerste maanden was er door bovengemiddeld thuiswerken mogelijk nog sprake van enige corona-effecten, zodat de hoeveelheid per inwoner op jaarbasis nog zou kunnen zakken. De totale hoeveelheid restafval (inclusief aanbiedstation) lijkt in 2021 te dalen, omdat de hoeveelheid op de aanbiedstations met een derde is teruggelopen van 39 naar 26 kg per inwoner. Dit is gedeeltelijk een corona-effect, gedeeltelijk een gevolg van meer scheidingsmogelijkheden (matrassen, luiers) en gedeeltelijk een prijseffect (hogere tarieven voor restafval).

Zoals in het Watertakenplan de Liemers 2017-2021 is opgenomen, focussen we serieus op duurzaamheid en klimaatverandering. Bij het ontwerpen en inrichten van zowel (afval)waterketen, watersysteem als openbare ruimte wordt hiermee rekening gehouden. Hierbij zoeken wij nadrukkelijk naar een integrale benadering bij grootonderhoud, reconstructie en nieuwbouw.

De volgende uitgangspunten hanteren wij bij alle plannen met betrekking tot afvalwaterketen, watersysteem en openbare ruimte:

1. Klimaatbestendig inrichten betreffende water, hitte en droogte;
2. Vasthouden, bergen en afvoeren;
3. Beperken wateroverlast in stedelijk gebied;
4. Scheiden bij de bron van hemelwater en vuilwater;
5. Vuilwater wordt via de riolering afgevoerd naar de zuivering;
6. Hemelwater voert bij voorkeur zichtbaar bovengronds af naar oppervlaktewater of bodem;
7. Anticiperen op klimaatverandering door rekening te houden met de verwachte effecten bij het ontwerp en inrichting van (afval)waterketen, watersysteem en openbare ruimte;
8. Milieutechnisch functioneren en oppervlaktewaterkwaliteit mag niet verslechteren ten opzichte van de huidige situatie;
9. Particulieren stimuleren voor meer groen in de tuin, voor hitte en water. Bewoners moeten zich zo veel mogelijk zelf verantwoordelijk voelen voor het verwerken van hemelwater op eigen terrein.

Wij gaan samen met andere Liemerse gemeenten en het waterschap dit jaar starten met het project 'Klimaatadaptatie De Liemers', zoals recent vanuit het Deltaprogramma Ruimtelijke Adaptatie is voorgeschreven. Hiervoor voeren we een stresstest uit om knelpunten en risico's op onder andere wateroverlast in kaart te brengen.

Stand van zaken

De Stresstest en risicodialogen hebben wij afgerond. De volgende fase betreft het opstellen van concept uitvoeringsprogramma klimaatadaptatie. Het doel hiervan is het voorleggen van voorgestelde beleidsambities aan de gemeenteraden om de politieke wensen en ambitie voor het lokale traject op te halen. Hierdoor worden politieke voorkeuren in het definitief programma meegenomen.

Stand van zaken